Dokuma ve hazırgiyim dalları enflasyon-kur-faiz sarmalının altından kalkamıyor. Türkiye’nin lokomotif ve emek ağır dallarının başında yer alan hazırgiyim ve dokumacılık kesiminde yaklaşık bir yıldır yaşanan gerileme devam ediyor. Firmalar gün geçtikçe üretim ve istihdam kapasitesini düşürüyor.
Ege İhracatçı Birlikleri Koordinatör Lideri Ege Dokuma ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği Lideri Jak Eskinazi, Ege Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği Lideri Burak Sertbaş, Moda ve Hazırgiyim Federasyonu İdare Konseyi Lideri Hüseyin Öztürk ve dal temsilcileri taban fiyata artırım sonrası Türkiye’nin iktisadını kıymetlendirdi, ihracatçının taleplerini konuştu.
Depolar ağzına kadar pamuk dolu
Ege İhracatçı Birlikleri Koordinatör Lideri Ege Dokuma ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği Lideri Jak Eskinazi, döviz kurunun yükselmesinin ihracatçılara biraz motivasyon verdiğini lakin ziyanları karşılayabilecek boyutta olmadığını söyledi.
“Çünkü enflasyon, maliyet, minimum fiyat hesaplarımızı altüst etti. Taban fiyatın açıklanmasıyla eskisinden de makus duruma geldik. Beklemediğimiz bir durumdu. Taban fiyatın artırılmasına karşı değiliz ancak kurlardaki duruş bizi eski karamsarlığımıza götürdü, tekrar fiyat tutturamaz duruma geldik. Dokumacılık için geçtiğimiz yıl en makus yıllardan biriydi. Türkiye pamuk ithal ederken, üretimi kadar pamuğu devreder duruma geldi. Talep olmayınca stoklarda şişmeler var. Depolar ağzına kadar pamuk dolu. Eylül ayından sonra yeni hasat çıkacak, yeni hasatla ne yapılabileceğine dair bir fikrimiz yok. Ege’nin ihracatı pamuk nedeniyle artıyor. Dünyanın en ucuz pamuğu bizde kurlardan ötürü lakin talep yok. Bu da bizi karamsarlığa götürüyor. Zelzele bölgesi de üretim üssümüzdü ve önemli ziyanlar aldık, şu an fabrikalarımız toparlanmış durumda.”
Bizde fiyatlar net 480 dolar brüt 800 dolar bandındayken rakip ülkelerde 200 dolar civarında
Rusya-Ukrayna savaşından sonra dünyada güç fiyatlarının üç misline çıktığını ancak bir buçuk sene sonra geriye geldiğini hatırlatan Lider Eskinazi, “Biz yüzde 15-20’lik dilimler halinde bu fiyatları düşürdük. Rekabetçiliğimizi maliyetlerden ötürü kaybettik. Biz emek ağır bir kesimiz. Bizde fiyatlar net 480 dolar brüt 800 dolar bandındayken rakip ülkelerde 200 dolar civarında. Bizim dünya ile rekabet edebilme talihimizin azaldığı buradan muhakkak. Hazine ve Maliye Bakanımız Mehmet Şimşek’in vazifeye geldikten çabucak sonra tabir ettiği Türk iktisadı rasyonel bir yere oturacak söylemi vardı. En büyük ümidimiz Türk iktisadının rasyonel bir yere oturması.” dedi.
Türkiye’nin sıcak paradan çok yatırıma muhtaçlığı var, yalnızca Ortadoğu’dan gelen döviz ülkenin yaralarına merhem olmaz
Asgari fiyatın yıllık yüzde 107,3 artmış durumda olduğunu açıklayan Jak Eskinazi TÜİK’in enflasyonuna baktığınızda ortada 67 puanlık fark olduğunun altını çizdi.
“Döviz kurlarının enflasyonla ve fiyatlarla paralel gitmesi lazım. Kurban Bayramı nedeniyle bu ay 5 iş günü ihracat yapılamayacak o nedenle ihracatta aylık yüzde 4 mertebesinde olan kayıp yüzde 15-20’ye çıkacak. Yılın birinci yarısını ekside kapatacağız. Türkiye iktisadı bu türlü bir duruma dayanamaz. Türkiye’nin dövize gereksinimi var. Yalnızca Ortadoğu’dan gelen döviz Türkiye’nin yaralarına merhem olmaz. Hukuk sisteminin revize edilmesi gerekiyor. Bu biçimde yabancılar yatırım yapamaz. Türkiye’nin sıcak paradan çok yatırıma gereksinimi var. İstihdamı sağlayacak ortama gereksinimimiz var. Tek kaygımız kur değil çok farklı sıkıntılar var. Rekabetçiliğimiz kalktı. Ülkelerdeki taban fiyatlar belirli.”
Tekstil istihdam yüklü bir kesim, darbe üzerine darbe yedik
Eskinazi, dokuma dalının yüzde 50’nin altında kapasiteyle çalıştığını anlatarak, “Sıkıntılı bir periyoda giriyoruz. Bayramdan sonra ihracatçının Merkez Bankasına bozdurduğu döviz kuruna verilen fark yüzde 2’den 15’e çıkarılmalı. Bu da enflasyona etki etmeyecek ve ihracatçıya müspet ayrımcılık olacaktır. İhracatçıya can suyu verilmesi lazım. İhracatçının kurunun artırılması enflasyonu tetiklemez. İhracatçının işlere devam etmesi için şevk sağlar. Makul düzeylerde tabana yayılmış bir kredilendirme yapılırsa hareketlenme sağlayabiliriz. Yalnızca kurun artmasını beklemek yerine öteki teşviklerle baskı yapıp elde edersek hayatımızı devam ettirebiliriz. Kurla enflasyon hakikat orantılı olmalı. Bizim ülkemizin en büyük belası enflasyon. Türkiye 20 yıldır tıpkı malları ihraç ediyor. İhracatçının kendini yenilemesi gerekiyor. Dünyada rekabetçi olmak için fiyatların 350-400 dolar bandında olması gerekiyor. Ülkemize 30 milyar doları aşan döviz getiren hazırgiyim ve dokuma bölümlerimiz ihmal edilecek bir durumda değil. EYT dalgası geçirdik, sermayeleri erittik. Dokuma istihdam yüklü bir kesim, darbe üzerine darbe yedik.” diyerek kelamlarını noktaladı.
500 dolarlık işçiliğin olduğu ülkede hazırgiyim yapılamayacak
Ege Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği Lideri Burak Sertbaş, “Rekabet ismine minimum fiyat makul düzeylerde olmalı. Bu şartlarda artık rekabet bile olmayacak. Öteki ülkeler, Türkiye’de minimum fiyatın 500 dolar bandında olduğunu duyunca artık ülkemize sipariş bile sorulmayacak. 500 dolarlık işçiliğin olduğu ülkede hazırgiyim yapılamayacak demektir. Biz bölüm olarak çok etkileniyoruz. En katma bedelli üretim yapan üretici bile ziyan eder durumda. Türkiye iktisadı rasyonel tabana oturtulmalı telaffuzunun içinde minimum fiyat artışı var mıydı? Herkes artırımdan sonra şoka girdi. Taban fiyat artıyorsa bile dayanaklarla desteklenmesi, zararın aza indirilmesi gerekiyordu. Biz istihdam ve nitelikli elemana odaklanmış bir bölümüz ve mesleksel eğitime yönelik birçok projemiz var. Ekonomik siyasetler bizi temel gündemimizden uzaklaştırıyor. Bölüm olarak artık umutlu değiliz.” dedi.
Kurların artmasıyla 2024’de eski hale geliriz diye düşünüyorduk lakin şu an mümkün değil
Başkan Sertbaş, “Kalifiye eleman bulamıyoruz. Bugün çalışanlarımıza yüzde 35 artırım yapmamız gerekiyor ve bunu katma kıymetli üretimle karşılama bahtımız yok. En büyük pazarımız Avrupa’da resesyonun tesiri azalıyor. Kurların artmasıyla 2024’de eski hale geliriz diye düşünüyorduk lakin şu an mümkün değil. İhracatçıyı destekleyecek üretimi destekleyecek kararlar alınmasını istiyoruz. Bizim iktisat siyasetimizi bu tarafta yapmamız lazım. Döviz baskısıyla, minimum fiyat artışlarıyla seçim yatırımı yapmamamız lazım. Bayramdan sonra hükümetin yeni kararlar alıp ihracatçının önünü açması gerekiyor. Dünyanın münasebetiyle Türkiye’nin sürdürülebilirlik diye bir gündemi var. Avrupa Birliği ile ihracat yapacaksak bunları çözüyor olmamız lazım. Üyelerimize yönelik çok ağır çalışmalarımız var. Bir yandan firmalarımızı Avrupa Birliği Yeşil Mutabakat’a hazırlamaya çalışıyoruz, bir yandan ekonomik kriz ile çaba ediyoruz. Kendimizi önümüzdeki yıllara hazırlıyor olmamız gerek.” dedi.
Müşterilerimizin birden fazla Uzakdoğu’ya gitti
Moda ve Hazır giysi Federasyonu İdare Konseyi Lideri Hüseyin Öztürk, “Üretim her geçen gün zora giriyor. İhracat dertli durumda. Faiz enflasyon kur üçgeninden çıkıp üretim siyasetimizi oturtmalıyız. Aksi halde Türkiye’nin kazanımlarından vazgeçmesi gerekiyor. Dalda hayat gayreti var. 12 bine yakın üretici üyemiz var, 36 dernek var. Üreticinin düştüğü tuzağı fırsata çevirdiler, ranta çevirdiler. Ülkenin üreticisi yıllarca markamız olsun diye çabaladı. Geçen yıl Haziran sonrası hazırgiyimcinin düştüğü nokta çok üzücüydü. İplik ve kumaşçılar Covid sonrası gereksiz bir artırımla hazırgiyimcileri sıkıştırdı. Kuzey Afrika’ya verdikleri fiyatla Türkiye’ye verdikleri fiyat ortasında fark vardı. Müşterilerimizin birden fazla Uzakdoğu’ya gitti. Zelzele bölgesinde iplik fabrikaları kurduk, yatırımlar yapıldı. Biz kendi kısmımızı kestik, biz kendi içimizde tahlil iştiraki değil fırsat iştiraki kurduk.” dedi.
Böyle bir konum dünyanın hiçbir yerinde yok
Öztürk, “Hammaddeci fiyat yükseltiyor hazırgiyimci her türlü zorlanıyor. Hazırgiyim kesimi ihracat sıralamasında üç dört kademe aşağı indi. Geçtiğimiz aylarda hazırgiyim bölümünün dördüncü beşinci sıraya gerilediği oldu. Türkiye’ye 80’ler sonrası büyük bir fırsat doğdu, ülkemiz hem üretici hem ihracatçı oldu. Toprağı çok verimli, turizmi harika, insanı nitelikli çalışıyor. Lakin elimizi attığımız her eser can yakıyor. Yoksullukla gayret eden bir ülke olduk. Günlük tahliller geliştiriyoruz, bu türlü bir durum dünyanın hiçbir yerinde yok. Türkiye’den yurtdışına ne götürseniz dünyada bir pahadır, hem fırsatları kapatıyoruz hem avantajları. Bu aydan sonra birçok firmamız daha da zorluk yaşayacak. Tahlil geliştirilmesi lazım. Biz STK’lar olarak yanlışları nasıl düzelteceğiz, kamunun asli vazifesine dönmesi gerekiyor. Biz kamunun işlerini yapamayız STK’ların temel vazifesi bu değil.” diye konuştu.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
