Son günlerde, nefes alamayacağımız kadar sıcak hava dalgasına maruz kalmış durumdayız. Pekala bedenimiz bu dalgaya nasıl karşılık veriyor ve kimler çok sıcaklardan daha çok etkileniyor? Sıcak hava bitkinliği yaşıyorsanız ne yapmalısınız? Kalp hastalığınız varsa bilhassa nelere dikkat etmelisiniz? Liv Hospital, Kardiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Enis Oğuz yanıtladı.
Küresel ısınmanın tesiriyle giderek daha çok sıcak hava dalgasına maruz kalıyoruz. Çok sıcağa maruz kaldığımızda beden ısımız artıyor. Sıcak bitkinliği yahut daha berbatı sıcak çarpması denen, ömrü tehdit eden bir durum ile karşı karşıya kalabiliyoruz. Üstelik kimilerimiz sıcağa daha hassas. Sıcaktan korunmanın yollarını ve sıcak çarpması durumunda birinci yardımın nasıl yapılacağını bilmemiz gerekiyor. Hasılı ilerleyen yıllarda daha tesirli olması olası sıcak hava dalgası ile baş etmeyi öğrenmeliyiz.
Sıcak havada bedenimizde neler oluyor?
Vücudumuz artan beden sıcaklığına reaksiyon veriyor. Kan dolanımı hızlanıyor ve bedenimizin dış yüzeyindeki damarlar genişleyerek buralardan ısı kaybetmeye çalışıyor. Terleme meydana geliyor. Terin buharlaşması yoluyla bedenden ısı kaybediliyor. Çok nemli havalarda ter buharlaşmıyor ve ısı kaybı azalıyor. Bu değişiklikler sonucunda kalbimiz hızlanıyor, kalp-damar sistemi çok yüklenebiliyor ve sıvı-elektrolit kaybı (kuruma) oluyor.
Kimler sıcak havadan daha çok etkileniyor?
- İleri yaştakiler, yeni doğanlar ve çocuklar
- Kronik fizikî (özellikle kalp ve böbrek hastalığı) ve ruhsal hastalığı olanlar
- Dış ortamda çalışanlar
Nasıl korunmalı?
- Aşırı sıcak dalgası olan vakitlerde kapalı ve serin yerde kalmayı tercih edin. Meskeniniz sıcak ise çok sıcak saatleri serin yerlerde geçirmeye çalışın. (Sinema, alışveriş merkezi, kütüphane üzere.)
- Dışarı çıkmanız gerekiyorsa geniş kenarlı şapka takabilirsiniz. Açık renkli, bol ve hafif giysiler (pamuklu en uygunu, sentetik kumaş âlâ değil) giyinin.
- Yanınıza su almayı ve 20 dakikada bir su içmeyi ihmal etmeyin. Susamayı beklemeyin.
- Güneş kremi kullanın.
- Kalp hastalığı üzere kronik hastalıkları olan arkadaşlarınızı ve komşularınızı da denetim etmeyi unutmayın.
- Dışarda kaldığınız süreyi kısa tutun.
- Çocukları yahut evcil hayvanınızı birkaç dakika dahi olsa asla otomobilde yalnız bırakmayın.
- Soda ve şekerli içeceklerden kaçının. (Suyun bağırsaktan kan sirkülasyonuna geçişini yavaşlatabilir) Sıcak çarpmasını kolaylaştırabileceğinden alkolden de uzak durun.
Sıcak bitkinliği bulguları nelerdir?
- Aşırı terleme
- Solukluk
- Kas krampları
- Yorgunluk, güçsüzlük
- Baş dönmesi
- Baş ağrısı
- Mide bulantısı-kusma
- Baygınlık-bayılma
Bu bulgular varsa çabucak serin ve âlâ havalandırılan bir yere geçip istirahat etmelisiniz. Su içmek, serin bir duş yahut ıslak bez ile bedeni silmek beden ısınızın düşmesine yardımcı olacaktır. Daha bol ve hafif giysiler giymeyi tercih edin.
Sıcak çarpması bulguları nelerdir?
- Çok yüksek beden sıcaklığı > 39,5 derece
- Kırmızı, sıcak, kuru deri (ter yok)
- Hızlı, kuvvetli nabız
- Zonklayıcı baş ağrısı
- Mide bulantısı-kusma
- Bilinç bulanıklığı
- Bayılma
Sıcak çarpması durumunda ne yapılmalı
- Sıcak çarpmasında acil tıbbi yardım gerekir.
- Tıbbi yardım gelene kadar beden sıcaklığı düşürülmeye çalışılmalıdır.
- Kişi gölge; daha serin, düzgün havalandırılmış bir odaya alınmalı.
- Serin duş aldırmak, ıslak bir bez ile silmek ateşi düşürmeye yardımcı olur.
- Havalandırmak, yelpazelemek yardımcı olur.
- Su içirmeye çalışmayın. Tıbbi yardım geldiğinde damar yolundan sıvı verilebilir.
Kalp hastalığı ve sıcak hava dalgası
Kalp hastaları sıcak hava dalgasının tesirlerine daha hassastır. Yukarda açıklandığı üzere bedenin artan ısısını düşürmek için kalp hızlanır. Kan sirkülasyonu cilt yüzeyine yönlendirilir. Kalbin pompaladığı kan ölçüsü 2-4 kat artar. Kalp-damar sisteminin iş yükü artar. Bu durum kalp hastalıklarında kalp yetersizliği, ritim bozukluğu ve kalp krizinin tetiklenmesine yol açar. Ayrıyeten bedenin kuruması pıhtı oluşmasını kolaylaştırır. Bilimsel çalışmalarda hava sıcaklığının artması ile kalp hastalıklarından vefat oranının arttığı gözlenmiştir.
Kalp hastaları sıcak hava dalgasının tesirlerinden korunmak için ne yapmalı?
- Hava durumu ve sıcak hava dalgası uyarısı takip edilmeli. Yukarda bahsedilen genel tedbirler alınmalı.
- Sıcak hava dalgası uyarısı olan günlerde mecbur kalmadıkça dışarı çıkmamalı. Çıkmak zorunda kalınırsa kısa tutulmalı.
- Özellikle kalp yetersizliği olan hastalarda çok sıvı alımı bedende ödem ve kalp yetersizliğinin alevlenmesi ile sonuçlanabilir. Bu nedenle kalp yetersizliği hastaları ne kadar su içmeleri gerektiği konusunda tabibine istişareli.
- Kalp hastalarında idrar söktürücü ilaç kullanımı kelam konusu olabilir. İdrar söktürücüler bedenin susuz kalmasına neden olarak sıcağın tesirini arttırabilir. İlaç alınmaz ise de kalp hastalığı berbatlaşabilir. Sıvı istikrarı konusunda hasta, takip eden hekimine istişareli. Genel olarak her zamanki kadar idrara çıkmayı sağlayacak ve idrar renginin evvelki üzere olacağı kadar sıvı tüketmek gerekir (vücut susuz kalınca idrar azalır ve rengi koyulaşır).
- Beta bloker denen bir küme ilaçta kalp hastalığında sık kullanılır. Bu ilaçlar kalp suratının artışını engelleyerek (vücut ısısını düşürmek için kalp suratını arttırır) beden ısısının düşmesini zorlaştırabilir. Başka yandan kalp suratının artması kalbin zorlanması manasına gelir; kalp suratınızın çok artmaması gerekir. Sıcak hava dalgası olduğu günlerde beta bloker ilaç kullanımının bizi sıcağa daha hassas yaptığı göz önüne alınmalı. İlacınızı asla bırakmayın; yalnızca daha hassas olduğunuzu bilin.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
