Ayvalık Belediyesi, Ayvalık Kent Kurulu ve Ayvalık Giritliler Derneği tarafından mübadelenin 101. Yıldönümünde Cunda (Alibey) Adası’nda günün anısına merasim düzenlendi. Merasimde Ayvalık Giritliler Derneği Mübadele Korosu hem Türkçe ve hem Yunanca müzikler seslendirdi. Merasim, mübadillerin Cunda’ya birinci adım attıkları noktada gerçekleştirildi. Mübadelenin 101. Yılının anısına; Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Ayvalık İlçe Lideri Hüseyin Şalmanlı, Ayvalık Belediye Lideri Mesut Ergin ve Ayvalık Giritliler Derneği Lideri Coşkun Tunçmen tarafından denize çelenk bırakıldı.
Atatürk, Nobel Barış Mükafatına aday gösterildi
Törende konuşan Ayvalık Belediye Lideri Mesut Ergin, 9 Eylül 1922 yılında, İzmir’in kurtuluşundan sonra beliren en kıymetli meselelerden birinin mübadele sorunu olduğunu söyledi. Lozan Atlaşması’nda bu sorunun tahlili için değerli açılımların var olduğunu lisana getiren lider Ergin, Türkiye ile Yunanistan ortasındaki nüfus mübadelesinin, aslında Yunanlar ve Türklerin ortak yazgısı olduğunu hatırlattı. Bu mutabakat ve beraberliğin Türkiye ile Yunanistan ortasındaki barış niyetlerini daha da geliştirdiğini ve bunun sonucu olarak Yunan devlet adamı Venizelos’un, Atatürk’ü Nobel Barış Ödülü’ne aday gösterdiğini vurgulayan Belediye Lideri Mesut Ergin şöyle devam etti:
On yıl sürecek olan dönem
“İki ülke ortasındaki Mecburî Nüfus Mübadelesi ise çağdaş Yunanistan ve Türkiye’nin toplum yapısını şekillendirmede büyük rol oynamıştır. Türkiye’den Yunanistan’a 850 bin Rum, Yunanistan’dan Türkiye’ye ise 400 bin Türk göç etmiştir. Türkiye’den göç edenler daha çok İzmir, Ege bölgesi, Karadeniz bölgesi, Kayseri, İstanbul’dan Yunanistan’a gittiler. Yunanistan’dan ise Selanik, Kavala, Drama, Girit, Yunan adaları ve Makedonya topraklarından Türkiye’ye Türk göçü gerçekleşti. Nüfus Mübadelesi Antlaşması, her iki ülkedeki azınlıkları göçmen hâline getiren on yıl sürecek olan periyoda resmî bir nitelik kazandırdı. Mübadele göçmenlerinin yeni yerleşim yerlerine ahenk süreci birtakım meseleleri taşısa da vakitle mübadiller yeni vatanlarında daha memnun bir yaşama kavuşmuşlardır. Üçüncü nesiller da geldikleri yerlerle ilgi nostaljik hisler çoğaldığı için Türkiye ve Yunanistan’da bir çok mübadele dernekleri kurulmuş ve hala çok insani etkinlikler yapmaktadırlar.”
Kendisinin de göç eden bir ailenin çocuğu olduğunu tabir eden Mesut Ergin, göçün nitekim çok sıkıntı bir olay olduğunu belirterek konuşmasını şöyle sürdürdü:
Yeni bir nizama alışmak kolay değil
“Çünkü bizim ailelerimiz kendi istekleri ve istekleriyle topraklarını terk etmemişler mecburî olarak göçürülmüşler. Mübadele ile buraya gelenler zanatkar, sanatkar, tüccar, üretici üzere iş tecrübesi olanların gelmesi Ayvalık’ımıza kıymet katmıştır. Sonuç olarak her iki ülkenin insanları da büyük acılar yaşamış, ortadan 101 yıl geçmiş; hala bu mübadele ve sonuçları konuşuluyor, tartışılıyor. Düşünün insan oturduğu bir semtten diğer bir semte taşındığında bile yaşadığı yabancılığı göz önüne getirin. Bir de yüz yıllarca yaşadığın topraklardan koparılmak, yeni bir tertibe, yeni bir ülkeye ve yeni bir topluma alışmak kaynaşmak hakikaten güç bir süreç yaşamış her iki ülkenin insanları da. Onun için Ulu Başkan Mustafa Kemal Atatürk’ün dediği üzere yurtta barış dünyada barış olsun ki insanlık bir daha bu türlü acı tecrübeler yaşamasın.”
MÜBADİL KURULUŞLARININ ORTAK AÇIKLAMASI
Mübadil kuruluşlarının ortak açıklamasını Ayvalık Giritliler Derneği Lideri Coşkun Tunçmen okudu:
“Türkiye ve Yunanistan ortasında 30 Ocak 1923’te Lozan’da imzalanan Türk-Yunan Mübadele Kontratı, iki ülke ortasında barışın temelini atmış, lakin yaklaşık iki milyon insanı vatanlarından koparmıştır. Bu kontratla Türkiye’den Yunanistan’a göç eden Rum/Ortodokslar ile Yunanistan’dan Türkiye’ye göç eden Türk/Müslümanlar, milletlerarası bir tüzel terim ile mübadil ismini almıştır. Mübadiller, yeni yurtlarında zorluklarla uğraş etmiş, fakat Türkiye Cumhuriyeti’nin inşasına ve ilerlemesine değerli katkılar sağlamıştır. Mübadillerin doğdukları topraklarda bıraktıkları ve hayatlarını tamamladıkları yeni yurtlarına taşıyabildikleri kültürel miras, iki ülke ortasındaki ortak tarih, kültür ve toplumsal bağların bir özeti gibidir…
Mübadillerin anavatana dönüşünün yüzüncü yılı
Bugün, Lozan’da imzalanan Mübadele Sözleşmesi’nin 101. yılı, mübadillerin anavatana dönüşünün ise 100. yılıdır. Bu tarihi günü hatırlamak, hatırlatmak; anmak ve anlamak istiyoruz. Mübadele, yalnızca Türkler ve Yunanlılar için değil, hiç kuşkusuz tüm insanlık için değerli dersler içermektedir. Bu tarihi olay, göç, savaş, barış, insan hakları, kültürel çeşitlilik, kimlik, aidiyet üzere mevzuları gündeme getirdiği kadar, ayrıyeten iki ülke ortasındaki dostluk ve işbirliğinin güçlendirilmesi için bir fırsat sunmaktadır.
Biz mübadiller, cumhuriyetimizin bizi bir ortada tutan en pahalı öge olduğunu vurguluyoruz. 100 yıldır coğrafyamızı saran ateşlerden bizi koruyan Atatürk unsur ve ihtilalleri doğrultusunda yürüdüğümüzü belirtiyoruz. Göçlerin en kıymetli nedeninin savaşlar olduğunu hatırlatıyor, tüm siyasetçileri “Savaş zorunlu ve hayati olmalıdır. Milletin hayatı tehlikeye maruz kalmadıkça savaş bir cinayettir” ideolojisini benimsemeye, dünya halklarını da “yurtta sulh, cihanda sulh” şiarını özümsemeye davet ediyoruz.
Bu global meselelerimizin yanında, biz mübadillerin yaşadığı düşünceler da maalesef devam etmektedir. Bu külfetlerin başında vize sorunu gelmektedir. Bizler yıllardır mübadil çocukları için vize kolaylığı talep etmekteyiz. Lakin bu mevzuda ileri bir adım atılmadığı üzere, son periyotta artan bir sıklıkta ve sebepsiz vize reddi almaya başladık. Bu durumu AB ve Yunanistan yetkililerine bir sefer daha şikâyet ediyoruz. Mübadil çocuklarının dede topraklarını ziyaret etmeleri insani bir haktır, vicdani bir misyondur ve orada benzeri zahmetleri çekmiş Anadolu Rumları ile alaka kurmalarının Türk Yunan dostluğuna ve dünya barışına da büyük katkı sağlayacağını da görüyoruz.
Çekilen acılar bir daha yaşanmasın
2023 yılında da bizi keyifli eden bir olay, 2015 yılında tadilatına başlanan Drama Şadırvan Camii’nin onarımı tamamlanarak kültür merkezi işleviyle insanlığın mimari mirasına kazandırılması olmuştur. Bu hoş çalışmaların iki ülkede de sürmesi biz mübadil çocuklarını sevindirmektedir. Biz mübadiller, hiçbir ötekileştirici söylemi kabul etmiyoruz. Bizler, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucu unsurlarıyız. Bizler, Türkiye Cumhuriyeti’nin sadık ve onurlu vatandaşlarıyız. Bizler, Türkiye Cumhuriyeti’nin geleceğiyiz. Acılar ile yoğrulmuş geçmişimizden edindiğimiz birikimi ülkemizin yarınlarına adamaya hazır Mübadil Torunları olarak kamu idaresinden iktisada, güvenlikten bilime, siyasetten sanata kadar tüm alanlarda daha fazla temsil edilmeyi arzuluyor ve sorumluluk almaya hazır olduğumuzu vurgulamak istiyoruz. Çekilen acılar bir daha yaşanmasın!”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
