Kuduz virüsünün merkezi hudut sisteminde enfeksiyon gelişimine neden olan bir hastalık olduğunu söyleyen uzmanlar, tüm göğüslü hayvanlarda kuduz gelişebileceğine dikkat çekiyor. Kuduzun sükûnet, saldırgan ve felç olmak üzere farklı hastalık devirleri ile seyredebildiğini belirten Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Dilek Leyla Mamçu, kuduz virüsünün enfekte bir hayvanın tükürük, ısırık ve çizikleri yoluyla bulaştığının altını çiziyor. Kuduz için yüksek riskli temas mümkünlüğü bulunan ve kuduz riski taşıyan teması olan bireylerin aşı ile korunabileceğine vurgu yapan Mamçu, tüm yaralanmalarda yara yerinin en kısa müddette akan bol basınçlı suyun altında ve sabunla düzgünce yıkanmasını öneriyor.
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Dilek Leyla Mamçu, kuduz virüsünün bulaşma yolları ve virüsten korunma hakkında bilgi verdi.
Kuduz, ülkemizde hala önemli bir halk sıhhati sorunu
Kuduz virüsünün merkezi hudut sisteminde enfeksiyon gelişimine neden olan bir hastalık olduğunu belirten Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Dilek Leyla Mamçu, “Ölüm oranı yüzde yüzdür. Korunmada tesirli bir aşısı vardır. Kuduz hastalığını korunma ve bütüncül sıhhat yaklaşımı ile büsbütün ortadan kaldırmış ülkeler mevcuttur. Ülkemizde yılda 250 bin civarında kuduz kuşkulu ısırık hadisesi sıhhat kurumlarına başvurmakta ve aşı uygulanmaktadır. Kuduz ülkemizde hala önemli bir Halk Sıhhati sıkıntısıdır.” dedi.
Kuduz olayları büyük oranda evcil hayvanlarda görülüyor
Tüm göğüslü hayvanlarda kuduz gelişebileceğine dikkat çeken Mamçu, “Kuşlar, sürüngenler ve balıklar üzere göğüslü olmayan hayvanlarda kuduz görülmez. Çoğunlukla kurt, tilki, çakal, sansar, gelincik, yarasa üzere yabani hayvanları tesirler. Enfekte yabani hayvanlardan insanlara yahut evcil hayvanlara yayılabilir. Köpek, kedi, sığır, keçi, at, eşek üzere evcil hayvanlarda kuduz gelişebilir. Ülkemizde son yıllardaki hayvan kuduzlarının yaklaşık yüzde 90’ı evcil hayvanlarda saptanmıştır. Evcil hayvanlar içerisinde en sık köpekler (%43), sığırlar (%37) ve kedilerde (%3.9) kuduz tespit edilmiştir. Fare, sıçan, sincap, hamster, tavşan ve yabani tavşan ısırıklarından beşere kuduz geçişi görülmemiştir.” bilgilerini paylaştı.
İnsanlara tükürük, ısırık ve çizikler yoluyla bulaşıyor
Kuduzun sükûnet, saldırgan ve felç olmak üzere farklı hastalık devirleri ile seyredebildiğini hatırlatan Mamçu, “Hayvanlarda çok halsizlik, korkaklık, yutma ve çiğneme zahmetleri, çok salya-tükürük salınımı, huzursuzluk, sonluluk, ısırma dileği, hareketsizlik, yüz, gövde ve ayak kaslarında felç gelişmesi üzere bulgular saptanabilmekte ve vefat ile sonuçlanmaktadır.” dedi.
Kuduz virüsünün enfekte bir hayvanın tükürük yahut hudut sistemi dokusu teması ile bulaştığını kelamlarına ekleyen Mamçu, “İnsanlara ekseriyetle tükürük, ısırık ve çizikler yoluyla bulaşır. Dünya genelinde kuduz virüsünün bulaşmasından çoklukla (%99) evcil köpekler ile gerçekleşen riskli temaslar sorumludur. Kuduz bir hayvanı sevmek yahut kuduz bir hayvanın kanı, idrarı yahut dışkısı ile temas üzere başka temas tipleri kuduz için riskli temas olarak kabul edilmez.” açıklamasını yaptı.
İnsandan beşere da kuduz bulaşabilir
İnsandan beşere kuduz virüsünün bulaşmasını, sırf enfekte doku yahut organ nakli üzere istisnai durumlarda doğrulandığının altını çizen Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Dilek Leyla Mamçu, “Enfekte bir şahıstan gelen ısırık ve ısırık dışı temaslarda kuduz bulaşma riski vardır, lakin bu türlü bir hadise bildirilmemiştir. Kuduzlu bir bireye dokunma yahut enfekte kabul edilmeyen idrar, kan, dışkı üzere beden sıvıları ve dokuları ile temas sonucunda kuduz bulaşması bildirilmemiştir.” formunda konuştu.
Kuduz, şikayetler başlamadan evvel tıbbi bakım ile önlenebilir
“Kuduz, yabani hayvan temasının azaltılması, evcil hayvanların aşılanması ve riskli temas sonrası kuduz bağlı şikayetler başlamadan evvel tıbbi bakım ile önlenebilecek bir hastalıktır.” diyen Mamçu, hayvanlarda kuduz gelişiminin önlenmesi için faal aşılama çalışmalarının yapılması gerektiğine vurgu yaptı. Ülkemizde yabani hayvanlarda aşı çalışmalarının T.C. Tarım ve Ormancılık Bakanlığı’nın denetiminde yürütüldüğünü hatırlatan Mamçu, “Evcil hayvanlarda kuduzun gelişiminin önlenmesi için yabani hayvan temasının önlenmesi ve her yıl kuduza karşı aşı uygulanması gerekir. Toplumda yayılımının engellenmesi için en fazla yayılıma neden olan evcil köpeklerin en az yüzde 70’inin aşılanması gerektiği belirtiliyor.” ikazında bulundu.
Temas mümkünlüğü bulunanlar ve riskli teması olanlar aşı olmalı
Kuduz için yüksek riskli temas mümkünlüğü bulunan şahıslara temas öncesinde, kuduz riski taşıyan teması olan şahıslara ise temas sonrasında yara paklığı, aşı yahut antikor ile müdafaa sağlanabildiğini belirten Dr. Dilek Leyla Mamçu, “Kuduza yakalanma ihtimali olan tüm sıcakkanlı göğüslü yırtıcı hayvanların, aşısız kedi-köpek üzere evcil hayvanların, sığırlar, koyun, at, eşek üzere hayvanların, dünyanın kimi bölgelerinde yarasaların ısırıkları, yeri ne olursa olsun kuduz için risk oluşturur. Açık yara, kesi, mukozal yüzeylerin tükürük, salya ve hudut dokusu içeren gereçle teması ve tırmalama da kuduz için riskli temas olarak kabul edilir.” dedi.
Mamçu, temas öncesi ve temas sonrası müdafaa uygulanması gereken bireylere değinerek şöyle devam etti:
“Kuduz araştırma laboratuvarı çalışanları, kuduz için biyolojik eser üretiminde çalışanlar üzere virüsle direkt temas etme riski yüksek olanlar, veterinerler, veterinerlik öğrencileri, veterinerlik teknisyenleri, hayvan bakıcıları, mağara çalışanları üzere mesleksel olarak ya da seyahat nedeni ile kuduz hayvanlarla temas etme riski yüksek olan şahıslara temas öncesi müdafaa önerilir. Riskli temas sonrası öncelikle temas eden hayvanın, temas tipinin, kişinin bağışıklık durumunun ve daha evvel aşılanıp aşılanmadığının kıymetlendirilmesi gerekir. Temas sonrası en kısa müddette aşı uygulanması önerilir. Lakin kuduz bulaşmasından enfeksiyon gelişimine kadar geçen mühlet uzun olduğu için riskli temasın üzerinden ne kadar mühlet geçerse geçsin temas sonrası korunma uygulanmalıdır.”
Bu temas tipleri tıbbi müdahale gerektirmiyor
Mamçu, temas sonrası korunma için tıbbi müdahale gerektirmeyen durumları ise söyle sıraladı:
-Fare, sıçan, sincap, hamster, kobay, gerbil, tavşan, yabani tavşan ısırıkları
-Eve giren yarasaların ısırığı yahut konutta yarasa bulunması (doğal ortamdaki mağaralarda olan yarasa teması olay temelli değerlendirilmeli)
-Yılan, kertenkele, kaplumbağa üzere itidalli hayvan ısırıkları
-Kümes hayvanları ısırıkları
-Sağlam derinin yalanması, hayvana dokunma yahut besleme
-Bilinen ve hala sağlam bir kedi yahut köpek tarafından 10 günden daha evvel ısırılma
-Daha sonra kuduz olduğu anlaşılan bir hayvanı beslemiş̧ olmak, sağlam derinin hayvanın kan, süt, idrar yahut dışkısıyla temas etmiş̧ olması, pişmiş̧ etini yemek, kaynatılmış̧ yahut pastörize edilmiş̧ sütünü̈ içmek yahut bu sütle yapılan süt eserlerini tüketmek
-Kedi temaslarında; çıplak derinin yavaşça sıyrılması (deri altına geçmeyen yaralanmalar), kanama olmadan küçük tırmalama yahut zedeleme biçiminde yaralanmaya sebep olan, provokasyon ile olmuş̧ ısırılma dışı kedi temasları
-Son 6 ay içinde tam doz olarak kuduz temas sonrası kuduz aşışı uygulanmış̧ kişiler
Tüm yaralanmalarda yara bol su ve sabunla yıkanmalı
Tüm yaralanmalarda yara yerinin yaralanma vaktine bakılmaksızın, virüsün mekanik olarak uzaklaştırılması için en kısa müddette akan bol basınçlı suyun altında ve sabunla uygunca yıkanması gerektiğine vurgu yapan Dr. Dilek Leyla Mamçu, kelamlarının şöyle tamamladı:
“Yıkama süreci bittikten sonra alkol yahut cilt antiseptiklerinden biri uygulanmalı. Antibiyotik kullanımına; hasta özellikleri (savunma sistemi baskılanmış hastalar, şeker hastaları vb.), yaralanma yeri (yüz bölgesi, el bölgesi, genital bölge, proteze yahut ekleme yakın bölge), yara özellikleri (derin ve kemiğe ulaşan yaralanmalar, kapatma gerektiren yaralanmalar) ve yaralanma üzerinden geçen süre dikkate alınarak tabip tarafından karar verilmesi gerekir.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
