Çağdaş besin perakendesinin değerli temsilcisi Besin Perakendecileri Derneği (GPD), sektörel gelişim bilgileri ile birlikte kesim gündemine dair bahislere dair açıklamalarda bulundu. GPD İdare Şurası Lideri Alp Başkan Özpamukçu 2022 yıl sonu itibariyle toplam besin perakendesi pazarının büyüklüğünün 1,1 Trilyon TL olarak ölçüldüğünü, bunun içinde çağdaş yani organize kanalın büyüklüğünün 500 milyar TL olduğunu açıkladı.
Sektörün, büyüme hacmi ve besin fiyatlarında yaşanan değişimler dikkate alındığında, göz önünde olmasının pek olağan olduğuna değinen Özpamukçu, bu gelişimin ülkelerin ekonomileri için büyük ehemmiyet taşıdığını tabir etti. Türkiye’de çağdaş kanal hissesinin yüzde 45 düzeylerinde olduğunu belirten Özpamukçu: “Modern perakende bu yapısıyla kendisi kayıt içinde olduğu üzere ekosistemindeki öteki paydaşlarını da kayıt içine alarak iktisada büyük katkı sağlıyor. Lakin Türkiye’de çağdaş besin perakendesi gelişmiş ülkelerin hala çok gerisinde: Ciro bazında çağdaş besin perakendesi %45’lerde seyrediyor. Avrupa’da %70 ila %90 ortasında bu oranlar. Burada yaratılan rekabetçi yapıyla gelişmiş ülkelerde perakendeciler enflasyon artışıyla çabaya büyük katkı sağlıyor. Bununla birlikte bölümde bir değişim ve dönüşüm kelam konusu. Tüketici refahının daha rekabetçi bir ortamda gelişmesi, ülkemizde istihdam imkanlarının artması ve tıpkı vakitte dijitalleşme üzere verimlilik artırıcı uygulamalara entegrasyonun gerçekleşmesi için esasen bir değişim ve dönüşüm koşul.” dedi.
Ülke gündeminde değerli yer tutan besin fiyatlarının seyri konusunda bu fiyatları dengelemekte bilhassa çağdaş perakendecilerin eforlarına dikkat çeken Özpamukçu, tedarik zincirinden kaynaklı maliyetlerin kesimde her ne kadar minimumda tutulmaya çalışılsa da; artan petrol, doğalgaz, nakliye, lojistik, işgücü vb. maliyetlerin bu eforlara sekte vurduğunu vurguladı.
Algı yanıltmaları, bizi gerçek sorunun tahlilinden uzaklaştırıyor
Marketlere yönelik algı yanıltmalarının gerçek sorunun tahlilini zorlaştırdığını söz eden Özpamukçu: “Bazı temel eserlerde çok sık yapılan bir karşılaştırma var, tarladan çıktığı ham fiyatı ile market reyonundaki sayı karşılaştırılıp, ortadaki fark direkt marketin karıymış üzere söz ediliyor. Bu ortada oluşan maliyetleri görmezden gelmek ve market reyonundaki satış fiyatına nazaran yorum yapmak son derece yanlış. Güya bu eserlerin bahsedilen fiyatları yalnızca marketlerde yüksekken çarşı da pazarda tarla fiyatına satılıyormuş, pazar fiyatları benzeri değilmiş üzere bir algı bilhassa yaratılmakta. Ülkemizde besin firesinin 15 milyar dolar düzeyinde olması, meyve zerzevat de tarladan rafa giderken fire personellik ve nakliyenin çok yüksek yükü sebebiyle bu fiyatların her satış noktasında tarladan çok farklı formda oluştuğu bilhassa görmezden gelinmek isteniyor. Zerzevat meyve eserlerinde çağdaş kanaldaki satış noktalarının büyük çoğunluğu müşteri çekme noktasındaki ehemmiyeti sebebiyle bazen kar etmeden, bazen ziyan ederek yahut çok cüzi karlarla bu operasyonu yürütüyor. Bu eserlerdeki toplam pazar hissemiz da yüzde 10’u geçmiyor. Açık pazarlar ve mesken dışı tüketim bu eserlerde pazarın en büyük kısmını oluşturuyor. Bu algı yanıltmaları gerçek meselemiz olan maliyet artışı sıkıntısına odaklanmanın önüne geçerek bu alandaki vermemiz gereken çabayı zayıflatıyor ve sorunun büyümesine katkı veriyor.” değerlendirmesinde bulundu.
Tüketici tercihi temel olmalı
Kanallar ortası rekabete de değinen Özpamukçu, burada temel karar vericinin tüketici olduğunu, e-ticaretin ve teknolojinin de tesiriyle çok süratli değişen perakende dünyasında verimli olanların geliştiği verimliliğini artıramayanların tüketici tarafından tercih edilmeyerek gerilediğini belirtti. Besin perakendesinin toplamındaki mağaza sayılarına verimlilik açısından bakıldığında, mağaza sayılarında büyük çoğunluğun klasik kanalda olduğunun söz eden Özpamukçu, “Yıllar içindeki azalmanın çoğunlukla 50m2 altı kategorilerde tüketici tercihlerine bağlı olarak gerçekleştiği görülmekte. Son 6-7 senede manav, kasap, balıkçı üzere uzmanlaşmış esnaftaysa 6.620 binlik bir artış yaşanmış.” dedi.
Modern perakendenin istihdama katkısını, ülke ortalamasının üstünde bir performansla sürdürdüğüne dikkat çeken Özpamukçu, “Bugün iddialara bakıldığında 2025 yılında çağdaş perakendenin tesiri ile besin perakendesinde neredeyse 60 bin kişilik bir istihdam artışı görünüyor. 2016’dan 2022’ye 122 bin kişi iş gücüne kazandırılmış. Bunun ülke ekonomisindeki çarpan tesirine değinmiyoruz bile. 2025’te 524 bin insan etkin biçimde besin perakendeciliğinden gelir elde ediyor olacak. 10’yıldan az bir vakitte yarım milyon vatandaşı iş gücüne kazandırmak demek bu.” dedi.
Çözüm verimlilik ve üretimde seferberlik
Bu büyüme sayılarının yanında borsaya kota olan besin perakendecilerine bakıldığında, kesimin net kâr marjının yansıtılanın bilakis hayli düşük düzeylerde seyrettiğini ve ortalama yüzde 2 – 3 düzeyinde karla dönen işletmelerin muvaffakiyetinin tek çıkış yolunun verimlilik olduğuna vurgu yapan Özpamukçu, verimliliğin nasıl sağlanacağı konusunda kamu iş birliği ve uyumunun çok değerli olduğunu tabir etti. Özpamukçu şöyle devam etti: “Gıda perakendesine daha bütüncül kapsayıcı bir biçimde yaklaşılması, klasik perakendenin süratle çağdaş perakendeye entegre edilmesi kural. Tarım ve hayvancılık işimizin %80’lerini oluşturuyor, bu alanda verimlilik sağlanması ise hepimize yarar sağlayacak
Planlı Üretim – Güçlü Kooperatif-Birlik ve Şirketlerin bu alanda oluşumu en temel işimiz. Enflasyonla gayret ve fiyat istikrarı her vakit söylediğimiz üzere zincirin son halkası olan besin perakendecilerinin değil, tedarik zincirinde yer alan bütün oyuncuların topyekûn gayretini gerektiriyor.”
Özpamukçu kelamlarını şöyle devam ettirdi: “Yeni açıklanan Orta Vadeli Plan’da yer alan, devletimizin belirlediği gayelere tüm kesimlerin, özellikle bizim tedarikçilerimizin uyumlanmasıyla enflasyonla çabanın sürat kazanacağına inanıyoruz.”
GPD Hakkında:
2012 yılında kurulmuş olan Gıda Perakendecileri Derneği (GPD), ulusal, bölgesel ve mahallî çağdaş besin perakendecileri ile süratli restoran ve kahve zincirlerinin temsilcisi pozisyonunda. GPD üyesi marketler ve besin servis zincirleri 40 bin satış noktasında 450 bini aşkın kişiyi istihdam ederek kayıtlı iktisada büyük katkı sağlıyor.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
