“Yapay zekânın geliştirdiği bir icadın patent müracaat hakkı kime ilişkin?” Türel açıdan şimdi net bir karşılığın verilemediği bu soruya cevap bulmak için Boğaziçi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dr. Öğr. Üyesi Özgür Arıkan araştırmalarına Oxford Üniversitesi’nde başlıyor. Avrupa Birliği’nin (AB) Marie Sktodowska Curie Milletlerarası Burs ve Araştırma Deveran Dayanakları Programı (MSCA) kapsamına alınan “legAIstatus” projesiyle, yapay zekânın fikri mülkiyet hakları konusunda yasa yapıcılara taraf gösterilmesi hedefleniyor.
Boğaziçi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Fikri Mülkiyet Hukuku Anabilim Kısmı Dr. Öğr. Üyesi Özgür Arıkan, yapay zekâ ile fikri mülkiyet hukuku bağını patent hakları açısından ele alacağı çalışmaya Oxford Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden Prof. Robert Burrell danışmanlığında başlıyor. Dr. Öğr. Üyesi Arıkan, Roma hukuku alanındaki çalışmalarından da faydalanarak Roma kölelerinin yasal statüsünün bu tartışmaya ışık tutup tutamayacağını, projenin mesken sahibi yükseköğretim kurumu olan Oxford Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde araştıracak.
“YAPAY ZEKÂ GELİŞTİKÇE YENİ HUKUKSAL BOŞLUKLAR OLUŞUYOR”
Gittikçe gelişen yapay zekâ teknolojisinin başta fikri mülkiyet hukuku olmak üzere birçok alanda boşluklara neden olduğunu belirten Dr. Öğr. Üyesi Arıkan, projenin ortaya çıkma sürecini şöyle özetliyor:
“Yapay zekâ son yıllarda inanılmaz bir gelişme kaydetti ve her geçen gün güçlenmeyi sürdürüyor. Fakat gelişen bu teknolojiyle birlikte hukuksal açıdan daha evvelden öngöremediğimiz boşluklar ortaya çıkıyor ve bu nedenle tüm dünyadaki yasa yapıcıları yeni zorluklar bekliyor. Fikri mülkiyet hukuku çerçevesinde de değerli boşluklar kelam konusu. Yapay zekâlar hem fotoğraf çizip, müzik bestelemek üzere eser üretebilecek hem de patent müracaatına bahis olabilecek buluş yapabilecek bir seviyeye geldi. ‘Peki, yapay zekânın geliştirdiği fikri eserler üzerindeki haklar kime ilişkin olmalı?’ Bu mevzu hukuksal açıdan bir tartışma alanı doğuruyor. Marie Sktodowska Curie Memleketler arası Burs ve Araştırma Dolanım Dayanakları Programı (MSCA) tarafından desteklenmeye layık görülen “legAIstatus” projemizle bu soruya bir karşılık vermek için çalışacağız.”
“ROMA HUKUKU SORULARIMIZA IŞIK TUTABİLİR Mİ?”
Dr. Öğr. Üyesi Arıkan, bu cevaba ulaşmak için Roma hukukunda yer alan kölelerin yasal statüsünün yapay zekâ sistemleri için de bir fikir verebileceği bilgisini paylaşıyor. Roma hukukunda kölelerin hukukun öznesi değil objesi olduğunu söz ederek, “Roma periyodunda kölelerin mülk edinme (mülkiyet) hakkı da dahil hür bireylere tanınan hakları olmamasına karşın kimi köleler ticari maharetleri ile sahipleri tarafından kendilerine bırakılan sermayeyi işleterek birtakım kazanımlar elde edebiliyordu. Kölelerin şahsen oluşturdukları tüm kazanımlar sahiplerinin mülkiyetine dahil oluyordu. Kölelerin sermayeyi işletirken altına girdikleri hukuksal sorumluluklardan ise sahipleri lakin dolaylı ve hudutlu olarak sorumlu tutulabilmekteydi. Günümüze döndüğümüzde, Roma hukukunda yer alan bu tüzel statü yapay zekâ sistemlerinin meydana getirdikleri buluşlarda hak sahipliği sorunu için bir tahlil sunabilir mi? Bu soruya aradığımız karşılık aslında yeni bir yasal boşluğu doldurmayı, bir alternatif sunmayı amaçlıyor” diye belirtiyor.
Dr. Öğr. Üyesi Arıkan, proje tamamlandığında yasa yapıcılara taraf gösterecek bir yaklaşımın ortaya çıkması hedeflediklerini söylüyor. İlerleyen basamaklarda ise mevzuyu yapay zekânın üçüncü şahısların patent ve öbür fikri mülkiyet haklarını ihlal etmesi durumunda ne olacağını incelemek için genişletmek de istiyor.
Dr. Öğr. Üyesi Özgür Arıkan kimdir?
İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi lisans programından 2007’de mezun olan Dr. Öğr. Üyesi Arıkan yüksek lisans eğitimine İngiltere’nin saygın yükseköğretim kurumları ortasında gösterilen Manchester Üniversitesi’nde fikri mülkiyet hukuku alanında devam etti. Doktora çalışmasını ise tıpkı üniversitede hukuk alanında tamamladı. Akademik çalışmalarını Boğaziçi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Fikri Mülkiyet Hukuku Anabilim Dalı’nda sürdüren akademisyenin marka hukuku, tasarım hukuku, patent hukuku ile fikri haklar alanlarında uzmanlığı bulunuyor.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
