6 Şubat Kahramanmaraş zelzelesinin birinci yılında, yaşanan travmanın tesirlerini değerlendiren Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, bu süreçte travma sonrası gerilim bozukluğu belirtilerinin görülebileceğine dikkat çekiyor. Sarsıntının tetiklediği dert ile baş etmenin yollarına da değinen Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, “Nefes idmanları, tabiat yürüyüşleri, toplumsal bağları kuvvetlendirmek, uyku müddetlerinin sağlıklı olması üzere başa çıkma davranışları tercih edilebilir.” dedi.
Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir: “Bu değerli yıl dönümünde kayıplarımızı beraberce anmak var olan süreçte dayanışmak toplum ruh sıhhati açısından vazgeçilmezdir.”
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Feneryolu Tıp Merkezi Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, 6 Şubat Kahramanmaraş sarsıntısının yıl dönümünde travma ve yas süreçlerine dair açıklamalarda bulundu.
Travmatik olayların insanların yaşamsal bütünlüğünü tehdit eden ve birtakım durumlarda da bu bütünlüğü bozan olaylar olduğunu tabir eden Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, “Afetler, insanların günlük hayat akışını kesintiye uğratarak fizikî, psikososyal ve ekonomik kayıplara yol açan, doğal yahut insan kaynaklı olaylardır ve birtakım durumlarda ‘travmatik olay’ diye tanımlanabilir.” dedi.
Depremin kişinin kendisinin ve yakınlarının hayatını tehdit eden, mevtle ya da ağır yaralanmayla sonuçlanabilecek bir afet olduğunu hatırlatan Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, “Kişi birinci dereceden zelzelesi yaşamış olabilir, yaşamadıysa da bir yakınının başına geldiğini öğrenmiş olabilir ya da büsbütün bağımsız bir halde olayları dışardan, medya aracılığıyla takip ediyor olabilir.” formunda konuştu.
Travma sonrası gerilim bozukluğu tanısı için kritik belirtiler neler?
“Son bir yılda ne yaşadık diye baktığımızda endişe, çaresizlik üzere hisler ön plandaydı diyebiliriz. İnsanların sarsıntı anındaki ve sonrasındaki tecrübeleri travmatik bir tesir yaratabilecek nitelikteydi.” diyen Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, şöyle devam etti:
“6 Şubat tarihinde gerçekleşen Kahramanmaraş merkezli zelzeleler, şahısları sıhhat, toplumsal ve ekonomik olarak olumsuz istikamette etkiledi. Ülke içinde bilinen 500 binden fazla kişi yerinden oldu ve yaklaşık 2 milyon kişi evsiz kaldı. İnsanların hayatı kökten değişti ve şiddetli bir yine ayağa kalkma, umut etme periyoduna girdiler.
Bu bir yıl içinde travmatik olayı yine yaşama, tekrar tekrar o anların akla gelmesi, travmatik olayı hatırlatan şeylerden kaçınma, niyet ve duygudurumda bozulma, artmış bir tetikte olma hali zelzele sonrası görülebilecek travma sonrası gerilim bozukluğu tanısı için kritik belirtilerdir. Bu belirtilerin varlığında tıpkı vakitte kişi işe gidemez, ailevi sorumluluklarını yerine getiremez bir hale de gelebilmektedir.”
Birçok psikiyatrik bozukluk tetiklenmiş yahut alevlenmiş olabilir
Aynı vakitte birçok farklı sorunun görülebileceğine değinen Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, “Anksiyete bozuklukları, depresyon bozuklukları, alkol-madde kullanım bozuklukları, bedensel belirti bozuklukları, dissosiyatif bozukluklar, cinsel fonksiyon bozuklukları, uyku bozuklukları, ağrı bozuklukları, psikotik bozukluklar üzere birçok psikiyatrik bozukluk da bu süreçte tetiklenmiş ya da hali hazırda var olan teşhis alevlenmiş olabilir.” dedi.
Bu durumun yalnızca aksilikleri değil, bazen de büyümeyi getirebileceğine dikkat çeken Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, “Kişiler kendileri, öteki beşerler ve dünya ile ilgili farklı ve daha olumlu fikirlerle bu süreçten çıkabilirler. Bilhassa sarsıntı üzere kitlesel travmaya neden olan afetler sonrasında toplumsal takviyenin ve dayanışmanın değeri büyüktür.” tabirlerini kullandı.
Verilen reaksiyonlar normal
Üzerinden bir yıl geçmişken yaşanılan bu afeti anmanın kıymeti büyük olduğunu belirten Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, anmanın yas sürecinin sağlıklı bir formda ilerlemesi noktasında vazgeçilmez bir öge olduğuna vurgu yaptı.
Herkesin sarsıntı tehdidinin farkında olduğunu lakin kimilerinin bunun kendi başlarına gelmeyeceğine dair fikir içerisinde olabileceğini söyleyen Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, şu bilgileri paylaştı:
“Bu nedenle şahıslar sarsıntı sonrasında da dramatik reaksiyonlar verebilirler. Bu yansıların olağan olduğu, kişinin güçsüzlüğü ile ilgili olmadığı bilinmelidir. İnsanların zelzele sonrası reaksiyonlarının farklı olması noktasından yola çıkarak travmatik tesir yaratabilme ihtimali yüksek olan sarsıntı sonrasında da güzelleşme mühletleri farklıdır. Bu güzelleşme sürecinde toplumsal takviyenin rolü yadsınamaz. Toplumsal dayanak ile zelzele hakkında sevdiklerimizle konuşmak, beraberce kayıpları anmak, his ve niyetleri tabir etmek tedavi edicidir.”
Sosyal dayanak travma sonrası büyümeyi sağlıyor
Depremin tetiklediği telaş ile baş etmek için daha fonksiyonel olan teknikler seçmek gerektiğini belirten Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Nefes idmanları, tabiat yürüyüşleri, toplumsal bağları kuvvetlendirmek, uyku müddetlerinin sağlıklı olması, uyku öncesi uyku kalitesini bozucu çay, kahve tüketiminin kısıtlanması ve telefon ekranına maruz kalmamak üzere başa çıkma davranışları tercih edilebilir. Sarsıntı sonrası yapılan araştırmalarda toplumsal takviyenin travma sonrası büyümeyi sağladığı, umudu arttırdığı sonucuna ulaşılmıştır. Sarsıntı sonrası kapalı ortama girememe, kalabalık ortamlarda bulunamama üzere çeşitli kaçınma davranışları oluştuysa bunların önüne geçilmeli, gerekirse ruhsal dayanak alınmalı.
Deprem üzere kitlesel travmatik tesir yaratan afetin ruhsal tesirleri geniş kapsamlıdır. Bu tesirden korunmak için gelecek olan afetlere de hazırlıklı olmak kaidedir. Ülkemiz zelzelenin yıkıcı sonuçları açısından her vakit için risk altındadır. Bu riski minimuma indirgemek için hepimiz gelecek olan zelzelelere hazırlık açısından üstümüze düşen misyonu yapmalıyız. Bu kıymetli yıl dönümünde kayıplarımızı beraberce anmak var olan süreçte dayanışmak toplum ruh sıhhati açısından vazgeçilmezdir.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
