İstifleme sıkıntıları yaşlılarda daha yaygın
İstifleme bozukluğu, biriktirilen ve atılamayan eşyaların bir benzerlik taşımadığı, hayat alanlarını sınırlayan bir durum olarak tanımlanıyor. İstifleme meselelerinin yaşlılarda daha yaygın olarak görüldüğünü lisana getiren Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, “İstifleme bozukluğu tanısı alan bireyler çoklukla yalnız ve izole bir hayat yaşayan, partneri olmayan, maddi meseleleri olan, ihmal edilmiş bir çocukluk periyodu yaşamış ve ailesinde istifleme bozukluğu bulunan bireylerdir.” dedi.
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Feneryolu Tıp Merkezi Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, çöp biriktirme, istifçilik hastalığı hakkında bilgi verdi.
Çöp biriktirme bir hastalık mı?
Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, kompulsif biriktirme hastalığı (dispozofobi), biriktirme bozukluğu yahut istifçiliğin, şahısların bedelsiz, gereksiz ve sıhhatsiz ortam yaratan eşyaları saklamaları, biriktirmeleri yahut atmamaları olarak tanımlanabildiğini anlattı.
İstifleme bozukluğunda toplanan ve atılamayan eşyalar ortasında bir benzerlik ya da ilişki bulunmadığını lisana getiren Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, şöyle devam etti:
“Biriktirilen eşyalar, eski gazete yahut mecmua, plastik eşya, eski kıyafet, mektup, posta, poşet, çöp, torba, karton ve akla gelebilecek her türlü şeyden oluşabilir. Neredeyse tamamı sistemsiz ve dağınık bir toplama özelliğinin eseridirler.”
Başkalarının bu eşyalara dokunmasına reaksiyon gösteriyorlar
İstifleme bozukluğunda, sahip olunan eşyalara karşı çok bağlılık kelam konusu olduğuna dikkat çeken Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, “Biriktirilen tüm eşyaların gerekliliği ve ilerde kullanılabileceği algısı oluşur. Biriktirilen objelerin kaybedilme ve atılması niyeti şahısta ağır tasa oluşturur. Diğerlerinin bu eşyalara dokunmasına, ödünç almasına yahut yerini değiştirmesine dahi reaksiyon gösterilebilir. Sahip olduklarını elden çıkarma zahmeti ve toplanan objelerin birikmesi bir noktadan sonra kişinin hayat alanını sınırlayabilir. Biriktirilen eşyalar günlük hayat fonksiyonelliğini bozmaya başlarken kişi etrafıyla düşünceler yaşayabilir ve hatta şahısta sıhhat sıkıntıları oluşabilir.” halinde konuştu.
İstifleme belirtileri birinci olarak çocukluk periyodunda ortaya çıkıyor
İstifleme bozukluğunun erkeklerde ve bayanlarda eşit sıklıkta görüldüğünü de lisana getiren Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, “Dağınıklık ve atmakta zorlanma her iki cinsiyette farklılık göstermezken, erkeklerde bedelsiz şeyleri istifleme daha fazla görülüyor. İstifleme belirtileri birinci olarak çocukluk ya da erken ergenlik periyodunda ortalama 12-13 yaşlarında ortaya çıkarken yaşla birlikte giderek şiddetleniyor ve 30’lu yaşların ortasında bireyin sistemine ve çalışmasına mani olmaya başlıyor. Hastalığın tanısı ekseriyetle 40’lı yaşlarda konuluyor ve gidişatı ekseriyetle kronik bir seyir gösteriyor.” dedi.
Yalnız ve izole bir hayat yaşayanlarda görülüyor
Yapılan çalışmalarda, yaş artışı ile birlikte istifleme belirtilerinin şiddetinin arttığını da tabir eden Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, “Bu nedenle klinik olarak değerli istifleme sıkıntıları, yaşlılarda daha yaygın olarak görülüyor. İstifleme bozukluğu tanısı alan bireyler çoklukla yalnız ve izole bir hayat yaşayan, partneri olmayan, maddi meseleleri olan, ihmal edilmiş bir çocukluk devri yaşamış ve ailesinde istifleme bozukluğu bulunan bireylerdir.” diye konuştu.
Ağır depresyonla birlikte görülebiliyor
Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, “İstifleme bozukluğuna en sık eşlik eden psikiyatrik bozukluklar ağır depresyon, yaygın anksiyete bozukluğu, toplumsal fobi, obsesif kompulsif bozukluk, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, dürtü denetim bozukluğu ve travma sonrası gerilim bozukluğudur. Daha ender olmakla birlikte bağımlı, paranoid yahut şizotipal kişilik bozuklukları, demans ve psikoz üzere psikiyatrik hastalıklar da istifleme bozukluğu olanlarda görülebiliyor.” dedi.
Çocuklukta yaşanan olaylar çöp biriktirmeye neden olur mu?
İstifleme bozukluğu olanların, hastalığın başlangıcından yahut belirtilerin arttığı devirlerden evvel gerilimli yahut travmatik bir hayat olayı belirttiğini anlatan Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, “Cinsel istismar ve fizikî istismar üzere travmatik ömür olayları yaşamış bireylerde istifleme davranışı daha sık görülüyor ve belirtiler daha şiddetli olabiliyor. Tıpkı vakitte çocukluk çağında yaşanan duygusal istismar ve fizikî ihmal (ebeveynlerin yahut çocuğa bakmakla yükümlü olan yetişkinlerin, çocuğun fizikî muhtaçlıklarını karşılamaması) istifleme bozukluğu ile değerli ölçüde bağlantılı bulunuyor.”dedi.
İstifleme hastalığı genetik geçişli mi?
Aile üyelerinde istifleme bozukluğu olan bireylerde istifleme bozukluğunun daha yaygın olarak görüldüğünü de söz eden Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, “İstifleme davranışı olan bireylerin yarısının benzeri istifleme sıkıntıları olan birinci derece bir akrabası bulunuyor ve bu durum davranışın genetik geçişli olduğunu düşündürüyor. Yapılan ikiz çalışmaları da istifleme davranışının yaklaşık yüzde 50’sinin genetik faktörlere bağlanabilir olduğunu gösteriyor.” diye konuştu.
Kişiler biriktirme bozukluğunu bir hastalık olarak görmüyor
Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, istifleme bozukluğu olan şahısların çoklukla yakın etrafları tarafından ya da yasal süreçlerin zorlamasıyla tedaviye getirildiğini belirterek, sözlerini şöyle tamamladı:
“Bu, istifleme davranışından muzdarip bireylerin büyük bir kısmının biriktirme bozukluğunu bir hastalık olarak görmemesinden kaynaklanıyor. Bu nedenle hastaların tedavi ahenkleri genel olarak düşük seviyededir. Psikoeğitim, bilişsel davranışçı terapi ve takviye kümeleri tedavide kıymetli bir yere sahiptir. Terapi sürecinde kullanılan belli tekniklerle, biriktirme davranışına zorlayan nedenleri manaya, karar verme hünerlerinin geliştirilmesi ve yüzleşme üzerine çeşitli çalışmalar yapılır. Psikiyatri doktorunun uygun gördüğü olaylarda ilaç tedavisi de bir seçenek olarak karşımıza çıkıyor.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
