Uzamış Yas Bozukluğunun teşhis ölçütlerinin memleketler arası seviyede geçerliğini doğrulamak emeliyle ortalarında Türkiye’nin de yer aldığı beş ülkeden araştırmacılar çok merkezli bir çalışmaya imza attı. Türkiye’yi Üsküdar Üniversiteli araştırmacılar temsil etti. Makalenin muharrirleri ortasında yer alan Psikoloji Kısmı öğretim üyesi Doç. Dr. Asil Özdoğru, “Bu milletlerarası ölçme aracı, yas sürecinin araştırmacı ve uzmanlar tarafından kültürlerarası bağlamda daha düzgün bir biçimde anlaşılması ve ölçülmesinde kullanılabilecek faydalı bir araç olarak kıymetlendirilebilir.” Tabirlerini kullandı.
Uzamış Yas Bozukluğu, Dünya Sıhhat Örgütü’nün Milletlerarası Hastalık Sınıflandırma Sistemi ve Amerikan Psikiyatri Birliği’nin Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı’nın son güncellemelerine eklenen yeni bir ruhsal bozukluk. Bu bozukluğu yaşayan şahıslarda kayıptan sonra an az altı ay boyunca ağır duygusal acı, çeşitli yas reaksiyonları ve bunlara ek olarak ölen şahsa yönelik kalıcı ve yaygın hasret ve zihinsel meşguliyet gözlenir.
Uzamış Yas Bozukluğunun teşhis ölçütlerinin milletlerarası seviyede geçerliğini doğrulamak hedefiyle ortalarında Türkiye’nin de yer aldığı beş ülkeden araştırmacılar çok merkezli bir çalışmaya imza attı. Türkiye’yi Üsküdar Üniversiteli araştırmacıların temsil ettiği çalışmada 24 üniversiteden 31 araştırmacı, Türkiye’den 287, toplamda ise bin 393 iştirakçiyle çevrimiçi anket uygulaması gerçekleştirdi.
Çalışma, 6 ay ila 10 yıl ortasında bir yakınını kaybedenlerle yapıldı
Etik konsey müsaadeleri alınan çalışma kapsamında iştirakçiler, kendileri ve kaybedilen kişi ile ilgili bilgiler içeren sorularla birlikte bir dizi ruhsal ölçme aracına cevap verdi. Kayıp yaşayan kişinin 6 ay ila 10 yıl evvelki bir vakit diliminde kaybedilmiş bir aile üyesi yahut arkadaşı olmasına dikkat edildi. Ölçme araçları ortasında İngilizceden Türkçeye beş adımda uyarlanan Milletlerarası Uzamış Yas Bozukluğu Ölçeğinin yanı sıra Uzamış Yas Ölçeği, Bedensel Belirti Ölçeği, Hasta Sıhhat Anketi, Yaygın Anksiyete Bozukluğu Testi ve Memleketler arası Travma Soru Formu yer aldı.
Araştırmanın bulguları milletlerarası saygın bir mecmua olan Duygulanımsal Bozukluklar Dergisi’nin (Journal of Affective Disorders) Nisan sayısında ‘Büyük Memleketler arası Bir Örneklemde Yasın Ölçülmesi ve Değerlendirilmesi’ başlıklı makalede yayımlandı.
Bulgular Milletlerarası Uzamış Yas Bozukluğu Ölçeğinin dengeli ve muteber olduğunu gösteriyor
Makalenin müellifleri ortasında yer alan Üsküdar Üniversitesi Psikoloji kısmı öğretim üyesi Doç. Dr. Asil Özdoğru araştırmaya dair şu bilgileri paylaştı.
“Çalışmayı, Milletlerarası Travma Konsorsiyumu ve Psi Chi Topluluğu iş birliğiyle, İngilizce Psikoloji Kısmımızdan mezun Psk. Beyzanur Yalçın koordinatörlüğünde, araştırma kümemizde yer alan genç araştırmacıların takviyesi ve çoğunlukla öğrencilerimizin iştirakiyle gerçekleştirdik. Araştırmada Türkiye, Amerika Birleşik Devletleri, Güney Kıbrıs Rum Kesiti, İran ve Yunanistan’dan Ağustos 2019 ila Haziran 2020 aylarında veri toplandı. Toplanan datalar incelendiğinde mümkün bozukluk olgularının Kıbrıs ve Yunanistan kümesinde ABD, İran ve Türkiye kümelerine kıyasla daha yaygın olduğu görüldü. Çalışmadaki bu ve öteki bulgular 33 unsurdan oluşan Milletlerarası Uzamış Yas Bozukluğu Ölçeği’nin kendi içinde dengeli, kültürel farklılıklara hassas ve psikometrik olarak sağlam ve geçerli bir ölçme aracı olduğunu gösteriyor. Yeni ölçütlere nazaran geliştirilen ve öz bildirime dayalı olan bu ölçek şu anda Türkçe dâhil dokuz lisanda uygulanabiliyor. Bu memleketler arası ölçme aracı, yas sürecinin araştırmacı ve uzmanlar tarafından kültürlerarası bağlamda daha yeterli bir halde anlaşılması ve ölçülmesinde kullanılabilecek faydalı bir araç olarak kıymetlendirilebilir.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
